W dobie przemian edukacyjnych, wielkiej reformy oświaty, zmieniających się podstaw programowych i możliwości tworzenia programów, postanowiłyśmy napisać własny program. Program dostosowany do potrzeb współczesnego dziecka, otwarty na jego indywidualność, wspierający rozwój w atmosferze miłości, akceptacji i bezpieczeństwa (G. Płachecka, E. Woniakowska: „PROGRAM PRACY INTEGRACYJNEJ GRUPY RODZINNEJ”).
Program ten napisałyśmy pracując wspólnie wiele lat w jednej grupie. Wcześniej, od roku 1996 pracowałyśmy na programie innowacyjnym, który był realizowany w okresie trzech lat w grupie II. Obecny program został zatwierdzony do realizacji przez Kuratora Oświaty i jest wdrażany od 1 IX 2000r. w gr. II.
Do grup mogą uczęszczać dzieci w wieku od 3 do 6 lat, rodzeństwa, dzieci zdrowe, i te o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Wszystkie znajdują odpowiednie warunki do zabawy i pracy. Razem tworzymy wielką rodzinę, w której rolę rodziców pełnią nauczycielki.
Podstawą pracy wychowawczo- dydaktycznej w grupach II są dwa elementy: przykład i naśladowanie oraz rytm i powtarzanie. Naśladowanie w życiu małego dziecka jest dominującym sposobem poznawania świata, a zaraz za nim idzie działanie.
Rytm w przedszkolu wyznaczają pory roku i święta wywodzące się z tradycji ludowych i chrześcijańskich. Rytm tygodnia znajduje swoje odbicie w czynnościach manualnych i ruchowych dzieci. Każdy dzień ma przypisaną określoną aktywność twórczą.
np.: poniedziałek- wprowadzanie nowych liter (6-latki), rysowanie; wtorek- zabawy rytmiczne przy muzyce oraz lepienie z wosku, plasteliny, masy solnej, papierowej itp. środa- malowanie farbami zajęcia ruchowe, czwartek- zabawy matematyczne, piątek- pieczenie, papieroplastyka, prace w materiale naturalnym itp.
Każdy dzień przedszkolny posiada też swój rytm, daje to dzieciom poczucie pewności i bezpieczeństwa. Dzieci przychodzące rano witają się z nauczycielką przez podanie ręki, w podobny sposób żegnają się odchodząc do domu. W tym geście zawiera się podziw i uszanowanie indywidualności każdego dziecka. Po przywitaniu jest chwila oczekiwania na przybycie innych kolegów, wykorzystujemy ją na swobodne rozmowy o tym, co ciekawego wydarzyło się wczoraj lub już dzisiaj. Te rozmowy są często inspiracją do szerszych dyskusji na różne tematy, w których dzieci uczą się uważnego słuchania innych, nie przerywania rozmowy, cierpliwego oczekiwania na swoją kolej. Jakże to ważne umiejętności w późniejszym życiu człowieka. Kiedy większość dzieci jest już w sali rozpoczynamy zabawę poranną na powitanie dnia, a potem zabawę ruchową w formie korowodu. Są to dobrze znane dzieciom rymowanki, wierszyki, piosenki z gestem i ruchem. Korowód zawiera obrazy z otaczającego świata przyrody, z życia ludzi, ich pracy (ubrane w gesty, słowa i melodię), niosą dzieciom obrazy prawdziwego życia, dają radość i wprawiają w dobry nastrój.
Korowód związany jest ze zmianami zachodzącymi w przyrodzie wraz ze zmieniającą się porą roku, czynnościami pracujących rzemieślników, a często ze zbliżającym się świętem obchodzonym wspólnie w przedszkolu. Korowód może być ilustracją bajki np. „Latarenka”, czy też przygotowaniem do jasełek; gdzie każdego dnia każde dziecko odgrywa inną rolę. W taki prosty sposób bez większego trudu przygotowujemy się do świąt obchodzonych wspólnie z rodzicami, rodzeństwem.
Po korowodzie przygotowujemy się do śniadania, a po nim jest czas na swobodną zabawę. Zabawa jest najważniejszą formą działalności dziecka. Sposób, w jaki dziecko bawi się we wczesnym dzieciństwie ma ogromny wpływ na jego styl życia w dorosłości.
Wielką uwagę w naszych grupach zwracamy na odpowiedni dobór zabawek i akcesoriów do zabawy. Najczęściej są to rzeczy wykonane z naturalnych materiałów: drewna, wełny, bawełny. W koszykach i skrzynkach ułożone są kamienie, klocki z przepiłowanych gałęzi, muszelki, kasztany, szyszki, pestki oraz wszystko, co można w danej porze roku zebrać na spacerze. W wielkim koszu zgromadzone są kolorowe materiały, chusty, które po zarzuceniu na krzesełka i stojaki stają się domkami, zamkami, jaskiniami, itp.
Czas swobodnej zabawy kończy się wspólnym sprzątaniem. Umówiony sygnał zwołuje wszystkie dzieci z ich kącików zabaw. Po krótkiej chwili zabaw paluszkowych wszyscy zabieramy się do porządkowania Sali, odkładając zabawki na swoje miejsce.
Po zabawie swobodnej zaczynamy zajęcia przygotowane przez nauczycielkę, a wynikające z rytmu tygodnia, po nich wychodzimy na spacer lub do ogrodu. Po zajęciach, w dniu urodzin dziecka jest też czas na świętowanie. Każde dziecko w dniu swoich urodzin zaprasza do przedszkola gości (rodziców, rodzeństwo, dziadków). W pięknej białej szacie, w złotej koronie na głowie jubilat uczestniczy w uroczystości, słucha opowieści urodzinowej, przyjmuje życzenia, otrzymuje też drobny upominek własnoręcznie wykonany przez nauczycielkę. Rodzice w tym dniu mogą obserwować swoją pociechę w grupie, widzą jak się zachowuje, z jakim skupieniem słucha opowiadania i uczestniczy w zabawie, mogą obserwować relacje zachodzące między ich dzieckiem a rówieśnikami, na zakończenie wszyscy zostają poczęstowani słodyczami, przygotowanymi przez dziecko i jego rodziców.
Po spacerze, zabawach w ogrodzie, czy urodzinach jest drugie śniadanie, a po nim znowu czas na swobodną zabawę. W tym czasie mają też miejsce zajęcia dodatkowe: religia, angielski, tańce, zajęcia uzupełniające dla 6- latków.
Około godziny 14:00 przychodzi pora na bajkę. Opowiadamy przez cały tydzień tę samą bajkę. Obrazy poetyckie ukryte w bajkach zawierają życiową mądrość, ukazują piękno dobra i brzydotę zła, pobudzają do refleksji i oceny, trzymają w napięciu aż do szczęśliwego zakończenia dającego rozluźnienie. Baśnie pomagają w skupianiu uwagi, bogacą słownictwo, uczą pięknej, literackiej polszczyzny. Jakież to ważne w przygotowaniu dzieci do pojęcia obowiązków szkolnych.
W grupie realizowany jest rozbudowany program przygotowujący dzieci 6-letnie do podjęcia obowiązków szkolnych. Dzieci poznają litery, cyfry, znaki matematyczne, czytają, liczą, ćwiczą wzory literopodobne, przygotowując się do pisania.
Wiedza o świecie i życiu zdobywana jest każdego dnia poprzez doświadczenia dzieci w zabawie i specjalnie organizowanych przez nauczyciela różnorodnych sytuacjach edukacyjnych, w rozmowach indywidualnych a także życiu rodzinnym. Przykład dają nie tylko nauczycielki, ale też zawsze i wszędzie rodzice, rodzeństwo, przyjaciele domu i inni, dlatego ścisła współpraca rodziców z nami jest nieodzownym warunkiem przyjęcia dziecka do naszych grup. Nie można wspierać rozwoju dziecka, zaspakajać jego potrzeb, budować poczucia bezpieczeństwa, bez ujednolicenia oddziaływań nauczycielek i rodziców. Nauczyciel powinien wiele wiedzieć o dziecku, o jego zdrowiu, skłonnościach chorobowych, uczuleniach, preferowanym jedzeniu, o zabawach i zabawkach, którymi lubi się bawić. Informacje o dziecku uzyskane od rodziców są dla nas niezwykle cenne, wtedy gdy powierzone naszej opiece dziecko staje wobec trudności, kiedy staramy się pomóc mu je pokonać, gdy dążymy do zaspokojenia jego potrzeb, by czuło się u nas bezpiecznie.
Przedszkole żyje pełnią życia dopiero wtedy, kiedy coś ze stylu pracy i zwyczajów jakie w nim panują przenika do domów rodzinnych przedszkolaków.
Do tego dążymy w naszej codziennej, wspólnej pracy.
mgr Ewa Woniakowska